Turbodoładowanie dla mózgu

Turbodoładowanie dla mózgu

Tłuszcze i zdrowie – dlaczego nie?

Mam nadzieję, że tytuł artykułu nie wprowadzi Was w błąd, ponieważ tłuszcze, które znamy, uważane są za zmorę i każdy, kto choć trochę czytał o zdrowym odżywianiu, wystrzega się ich jak diabeł święconej wody. Ale to błąd. Dlaczego?

Czy tłuszcze w ogóle powinny się zna-leźć w naszym jadłospisie? Oprócz białek i węglowodanów, tłuszcze należą do podstawowych makroskładników odżywczych. A czy potrafilibyście wymienić przynajmniej dwie-trzy inne funkcje tłuszczów aniżeli jedna powszechnie znana – źródło energii? Te dobre, zdrowe, pełnią w organizmie niezastąpione funkcje. Są częścią struktur organów, błon komórkowych, biorą udział w tworzeniu hormonów i wspierają ich aktywność, pełnią funkcję transportową w osoczu krwi i oczywiście są ważnym magazynem i źródłem energii. Z powyższego wynika, że potrzebujemy tłuszczów. Ale uwaga, nie wszystkich. W uproszczeniu tłuszcze możemy podzielić na „złe” (od których współczesna, szkodliwa dla naczyń krwionośnych i serca, żywność wprost kipi) i tłuszcze „dobre”, których nam brakuje. A ponieważ cały wszechświat oparty jest na zasadzie równowagi i nasze organizmy nie są tu wyjątkiem, to na tym polega cały problem.

Brakuje równowagi pomiędzy przyjmowaniem zdrowych a ryzykownych dla zdrowia tłuszczów. Mimo że ilość kalorii, które przyjmujemy z po-szczególnych (dobrych lub złych) tłuszczów jest podobna, różne jest działanie zdrowotne. Od strony biochemicznej tłuszcze (lipidy) to substancje, które nie mogą się wiązać z wodą. Ze wszystkich substancji odżywczych mają najwyższą wartość energetyczną (38 kJ/kg w odróżnieniu 17 kJ/kg w przypadku pozostałych makroskładników odżywczych).

Rozpuszczają się w nich niektóre witaminy (A, D, E i K), sterole i prowitaminy oraz są one źródłem egzogennych kwasów tłuszczowych (egzogenny = organizm nie potrafi ich sobie sam wytworzyć, dlatego muszą być przyjmowane wraz z po-karmem). Tłuszcze mogą pochodzić z różnych źródeł. Tłuszcze i oleje zwierzęce mogą pochodzić od zwierząt zimnokrwistych (ryb) lub od zwierząt ciepłokrwistych (często nasze jedyne źródło). W tej grupie przeważają różne rodzaje mięsa, tłuszcze pochodzące z mleka, masła i
„słoninki”. Drugą grupą są tłuszcze i oleje roślinne – rośliny oleiste, orzechy i nasiona.

Tłuszcze, w najlepszym przypadku, powinny stanowić około 25-30% całkowitej dostarczanej energii. Aktywna kobieta powinna spożywać około 45-65 g tłuszczów, a aktywny męż-czyzna ok. 50-70 g tłuszczów dziennie. Tłuszcze z różnych źródeł różnią się pomiędzy sobą zawartością kwasów tłuszczowych, które są podstawowymi jednostkami budulcowymi i decydują o właściwościach tłuszczu. Kwasy tłuszczowe możemy podzielić na nasycone i nienasycone. Nasycone takie jak np. kwas palmitynowy lub stearynowy znajdują się głównie w tłuszczach zwierzęcych. Ich nad-miar niekorzystnie wpływa na poziom cholesterolu we krwi i powoduje rozwój miażdżycy (tzw. stwardnienie tętnic).

Tzw. kwasy trans (nienasycone) są pod względem struktury podobne do nasyconych kwasów tłuszczowych, wykazano ich zwią-zek z ryzykiem powstawania chorób sercowo-naczyniowych, głównie choroby niedokrwiennej serca; nawet o wiele bar-dziej niż nasycone kwasy tłuszczowe niekorzystnie wpływają na poziom „złego” cholesterolu – LDL, mimo że są w tym mniej „dobre” niż nasycone kwasy tłuszczowe pochodzące z masła i smalcu. Biorąc pod uwagę fakt, że nienasycone kwasy tłuszczowe są w każdej otoczce komórki, to „włożenie” formy trans kwasów tłuszczowych pomiędzy pozostałe prawidłowo zorientowane (cis) powoduje uszkodzenie błony biologicznej, co prowadzi do naruszenia funkcji, a nawet zaniknięcia komórek.

Kwasy tłuszczowe trans powstają głównie w wyniku techno-logicznej obróbki tłuszczów – utwardzania, przy produkcji wielu produktów spożywczych (większość produktów pie-karniczych, fast-food, frytki itp.) W mniejszej ilości są obecne nawet w mięsie wołowym i mogą powstawać także podczas szybkiego smażenia pokarmów w wysokich temperaturach ponad 200oC. Nienasycone, korzystne dla zdrowia kwasy tłuszczo-we dzielą się jeszcze na wielonienasycone i jednonienasycone. Jednonienasycone kwasy tłuszczowe takie jak np. kwas oleinowy są częścią rezerw energetycznych i na-leżą do zalecanych kwasów tłuszczowych.

Biomedyczne znaczenie mają jednak głównie wielonienasycone kwasy tłuszczowe, które tworzą dwa znaczące pod względem fizjologicznym szeregi metaboliczne – omega-3 i omega-6. Oznaczenie OMEGA i numer występujący za nim np. omega- 6 jest ekwiwalentem dawniejszego oznaczania literą „n”, a numer oznacza pozycję podwójnego wiązania, w tym wypad-ku na szóstym od końca atomie łańcucha węglowodorowego. Kwas linolowy (LA) jako zastępstwo dla omega-6 i kwas alfa- -linolenowy (ALA) jako zastępstwo dla
kwasów tłuszczowych omega-3 wytwarzają tylko rośliny. Obydwa są egzogennymi składnikami naszego pożywienia, a ponieważ nie możemy ich sami wytworzyć, musimy je dostarczać wraz z pożywieniem.

Przyjmowanie kwasów tłuszczowych omega-6, ze względu na fakt, że są relatywnie lubiane i ze względu na szeroką ofertę olejów roślinnych, jest wystarczające. Bogatym źródłem omega- 6 jest np. kwas gamma-linolenowy, np. wiesiołek. Problematyczne jest jednak przyjmowanie kwasów tłuszczowych omega-3, wywodzących się od ALA – kwas eikozapentaenowy (EPA) i kwas dokozaheksaenowy (DHA). Ponieważ u ssaków wytworzenie kwasów tłuszczowych omega-3 z omega-6 nie jest możliwe, musimy te niezwykle ważne kwasy tłuszczowe przyjmować z pożywieniem, głównie z ryb lub suplementów wzbogaconych w te kwasy.

Obydwa należą do wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, które oznaczane są też skrótem PUFA (polyunsaturated fatty acid). Podstawą złożonej syntezy EPA i DHA jest fitoplankton, skąd przez łańcuch pokarmowy jest dostarczany do organizmów ryb morskich i słodkowodnych, ssaków morskich i innych zwierząt. (…) Polecam sprawdzony
produkt, który oferuje zestandaryzowaną ilość kwasów tłuszczowych omega-3 oraz omega-6 w odpowiednich proporcjach.

Super Omega zawiera kombinację PUFA z różnych naturalnych i kontrolowanych źródeł – ryb morskich oraz olejów roślinnych (wiesiołek). (…) Oczywiście zawsze musimy pamiętać, że suplementy diety korygują nasze braki i grzeszki we właściwym trybie życia. Jeśli swoje zdrowie traktujemy poważnie, to działania dietetyczne związane z
wykluczeniem niezdrowych tłuszczów są na pierwszym miejscu.

Na podstawie artykułu MUDr. Tomaša Kampe TUKY A ZDRAVIE – preco nie? 46